Ở Việt Nam, khi nhắc đến thị trường tập trung chứng khoán cùng một số lượng lớn trên thị trường thì chắc chắn không thể không biết sàn Upcom, đây là sàn đầu tư lớn ở Việt Nam. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về sàn Upcom là gì, các ưu nhược điểm và phương thức giao dịch.
1. Sàn Upcom là gì?
Sàn Upcom là viết ngắn gọn của Unlisted Public Company Market, đây là sàn giao dịch của nhiều doanh nghiệp đại chúng chưa niêm yết. Sàn Upcom là nơi có các doanh nghiệp cổ phần hay trách nhiệm hữu hạn, đưa chứng khoán đến thị trường nhưng chưa niêm yết.
Sàn vận hành dưới sự kiểm soát đến từ sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX).
Nếu cổ phiếu từ những doanh nghiệp chưa đăng ký hay chưa có đủ yêu cầu được niêm yết ở sàn HoSE và sàn HNX, chúng sẽ được mua bán ở sàn Upcom hoặc thị trường giao dịch Upcom.
Đây là nơi được xem là bên trung chuyển chứng khoán thúc đẩy những doanh nghiệp chưa niêm yết gia nhập thị trường. Đi vào hoạt động năm 2009, mới đầu chỉ có 10 công ty nhưng ngày nay đã có đến khoảng hàng trăm doanh nghiệp. Sàn Upcom nhận được sự tín nhiệm từ nhiều doanh nghiệp là do sự rõ ràng, công khai, minh bạch trong giao dịch và các quy trình trên sàn.
2. Những đặc điểm của sàn Upcom
2.1 Ưu điểm
Sàn Upcom vận hành một cách rõ ràng, công khai và bảo đảm đem lại sự uy tín và an toàn với người dùng. Nhận được sự kiểm soát trực tiếp đến từ trung tâm đầu tư chứng khoán HNX, sàn giao dịch này được xem là tối ưu hơn so với sàn OTC. Nhà đầu tư có khả năng gặp được khá đa dạng doanh nghiệp từ cổng thông tin ở sàn, do sự gắn kết chặt chẽ ở hai sàn này mà quy trình giao dịch tập trung được tiến hành nhanh chóng và thuận tiện, bảo đảm cho hai bên mua và bán.
Những doanh nghiệp xác định sử dụng sàn nhằm tính toán sự phát triển ở cổ phiếu phát hành, nó còn hình thành đòn bẩy nhằm tiến hành việc niêm yết ở sàn HOSE và HNX đơn giản hơn sau này. Sàn Upcom cũng là điểm để những doanh nghiệp có thể tiếp xúc với nhà đầu tư dễ dàng hơn.
2.2 Nhược điểm
Nếu xét về mặt rủi ro thì sàn Upcom có mức rủi ro khá lớn hơn nhiều sàn khác. Do đó mà giá đầu tư khá nhỏ. Nhà đầu tư vẫn có khả năng sinh lời nếu chịu khó tìm hiểu kỹ càng.
Một vài mã chứng khoán không còn giao dịch được, độ thanh khoản nhỏ. Sàn giao dịch này phù hợp cho việc đầu cơ hơn là đầu tư. Chính vì biên độ biến động trên sàn chênh lệch khoảng 15%. Trong khi những sàn như HNX là 10% và HOSE chỉ khoảng 7,5%.
Nếu so ra với hai sàn giao dịch lớn là HNX và HOSE thì sàn Upcom có tiêu chuẩn nhỏ hơn.
3. 3 Nhóm cổ phiếu trên sàn Upcom
Sàn Upcom có cổ phiếu được phân ra thành 3 nhóm chính bao gồm:
UpCom Large: đây là nhóm tổng hợp lại toàn bộ các cổ phiếu đến từ tổ chức phát hành nắm giữ vốn sở hữu là khoảng 1000 tỷ đồng.
Upcom Medium: nhóm này sẽ gồm có các loại cổ phiếu thuộc doanh nghiệp sở mức vốn từ 300 cho đến 1000 tỷ đồng.
Upcom Small: với những loại cổ phiếu ở những doanh nghiệp sở hữu vốn chỉ từ 10 cho đến 300 tỷ đồng.
Dễ dàng thấy rằng 3 nhóm cổ phiếu ở sàn Upcom như trên được phân ra dựa vào quy mô vốn của công ty phát hành. Các doanh nghiệp có số vốn càng cao thì cổ phiếu có giá trị càng lớn và có sự phát triển bền vững dài hạn, ít thay đổi hơn. Những doanh nghiệp nhỏ hơn tuy là giá trị cổ phiếu nhỏ tuy nhiên giá trị sẽ có sự biến động khó lường.
Do đó mà việc chọn ra loại cổ phiếu nào sẽ thích hợp với mục đích đầu tư là một yếu tố quan trọng cho người mới.
4. Cách giao dịch trên sàn Upcom chính xác nhất
Thời gian giao dịch
Sàn giao dịch này có nêu ra chi tiết về thời gian được giao dịch trong ngày:
Buổi sáng diễn ra từ 9h đến 11h30
Buổi chiều diễn ra từ 13h30 đến 15h
Trong một ngày chỉ có duy nhất một phiên đầu tư trong buổi sáng cũng như một phiên buổi tối, với các cách thức khớp lệnh liên tục. Còn cách thức giao dịch thỏa thuận thì không có nêu ra rõ ràng về số lần đặt lệnh và thời gian, chỉ việc chắc chắn tiến hành lệnh trong thời điểm sàn hoạt động.
Sàn không hoạt động trong khoảng thời gian cuối tuần, với các ngày lễ thì sàn sẽ nghỉ làm việc dựa trên những ngày theo quy định của Luật lao động nhà nước.
Nguyên tắc khớp lệnh
Sàn Upcom khi muốn khớp lệnh sẽ dựa trên 2 quy tắc gồm:
Ưu tiên về thời gian: khi sở hữu cùng ngưỡng giá thì ai đặt lệnh trước tiên thì có sự ưu tiên hơn.
Ưu tiên về giá: ở ngưỡng giá bán nhỏ hơn sẽ được xếp trước khi nhà đầu tư ở vị thế bán. Giá mua lớn hơn sẽ được xếp trước nếu ở vị thế mua.
Yếu tố đưa ra giá mua bán sẽ có sự biến động trong mức khoảng 15% so với mức giá tham chiếu ở thị trường. Nhà đầu tư có quyền đặt tại giá trần hay sàn hay có thể gần đó phụ thuộc vào việc họ kỳ vọng mức sinh lời bao nhiêu.
Đơn vị giao dịch và giá tham chiếu
Sàn Upcom phân cổ phiếu ra ở các lỗ riêng biệt như:
Lỗ chẵn: đầu tư ở khối lượng khoảng 100 cổ phiếu và cũng là bội số của 100.
Lỗ lẻ: giao dịch ở mức từ khoảng 1 – 99 cổ phiếu. Bình thường thì không nhiều nhà đầu tư sẽ mua lẻ cổ phiếu, trừ tình huống là đây là cổ phiếu hiếm gặp ở thị trường. Do đó mà đầu tư lỗ lẻ mang tính thanh khoản nhỏ, chỉ khớp được lệnh khi bán ra lỗ lẻ và có người mua, không được khớp lỗ lẻ và lỗ chẵn.
Bước giá đặt ra theo yêu cầu ở sàn Upcom là 100 đồng. Nhà đầu tư có thể đưa ra giá là 5,500 hay 5,600 chứ không thể đặt 5,550.
Lỗ lẻ không được giao dịch nhiều trên thị trường, trong tài khoản giao dịch chứng khoán, sẽ khá hiếm khi lỗ lẻ được hiển thị, nhà đầu tư phải tự biết rằng khi khối lượng đầu tư cổ phiếu ngày đó là 150,048 thì ở đây sẽ có 48 lệnh khớp trong lỗ lẻ.
Giá tham chiếu được sử dụng là ngưỡng giá được đo lường dựa trên phương thức bình quân gia quyền ở giá khớp lệnh liên tục, ở phiên giao dịch gần nhất ngay trước đó.
Lệnh giao dịch trên sàn Upcom
Sàn Upcom chỉ tính một lệnh giao dịch duy nhất đó là lệnh giới hạn, đây được xem là lệnh mà nhà đầu tư giao dịch cổ phiếu có giá thế nào thì đặt ra như vậy, ở giới hạn là giá trần, giá sàn.
Sau khi hệ thống ghi nhận thì lệnh có hiệu lực, chỉ bị huỷ hay phiên giao dịch mới hết hạn kết thúc. Vậy thì ở tình huống nhà đầu tư cần chỉnh đổi hay huỷ lệnh thì được ghi ra như sau:
Việc huỷ lệnh giới hạn, sẽ bắt đầu có hiệu lực khi lệnh gốc chưa khớp lệnh, nghĩa là giao dịch chưa diễn ra hay khoản còn lại của lệnh chưa được tiến hành. Nếu giảm khối lượng thì thứ tự ưu tiên vẫn như vậy còn nếu tăng thì sẽ được tính từ lúc lệnh sửa nhập vào.
Lời kết
Và đó là những thông tin về sàn Upcom mà nhà đầu tư cần quan tâm. Ở thị trường Việt Nam, đây được xem là sàn giao dịch nổi tiếng và có uy tín nhất, do đó khi nhà đầu tư muốn giao dịch chứng khoán thì đây là sàn cần phải tìm hiểu ở những bước đầu tiên.
