Chỉ số CPI là một trong số các chỉ số kinh tế được nhắc đến nhiều nhất ở những bảng tin hay báo kinh tế. Đây là chỉ số quan trọng và thể hiện sức mạnh của nền kinh tế một quốc gia, do đó mà được nhiều người sử dụng. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về CPI là gì, ý nghĩa và vì sao thay đổi cách tính CPI của Việt Nam?
1. Định nghĩa
CPI là cách viết tắt của cụm từ Consumer Price Index, hay là chỉ số giá tiêu dùng. Khái niệm này tính toán ngưỡng giá bình quân trong một giỏ hàng và dịch vụ của người tiêu dùng điển hình mua. Chỉ số CPI đóng một vai trò quan trọng trong việc đo lường sự ổn định của nền kinh tế và tính toán chỉ số lạm phát.
2. Ý nghĩa của CPI
CPI hay chỉ số giá tiêu dùng là thông số thể hiện được xu hướng cũng như sự thay đổi của giá bán lẻ các món hàng tiêu dùng cũng như dịch vụ trong quá trình sinh hoạt của người dân và hộ gia đình. Do đó, nó được sử dụng nhằm đo lường sự biến động của mức phí sinh hoạt theo thời gian. Nếu CPI gia tăng tức là mức giá bình quân tăng và ngược lại.
Sự thay đổi của chỉ số giá tiêu dùng thể hiện lạm phát hay giảm phát. Nhờ vào đó, ta sẽ dự báo được tác động đến nền kinh tế. Nếu giá gia tăng đến ngưỡng không thể quản lý được thì lạm phát sẽ biến thành siêu lạm phát.
Ngoài ra, thì sự suy giảm ngưỡng giá chung CPI vì sự suy giảm của tổng cầu hình thành nên hiện tượng giảm phát và là dấu hiệu của suy thoáikinh tế và thất nghiệp.
3. Cách xây dựng chỉ số giá tiêu dùng
Bước 1: cố định giỏ hàng hoá: từ các bước điều tra, người ta sẽ tìm ra được số lượng hàng hoá, dịch vụ mà người tiêu dùng điển hình mua.
Bước 2: tìm ra giá cả: thống kê lại giá của từng mặt hàng của giỏ hàng ở mỗi thời điểm.
Bước 3: đo lường khoản phí bằng tiền nhằm mua lại giỏ hàng qua việc sử dụng số lượng nhân cho giá mỗi loại hàng và cộng lại.
Bước 4: đo lường mức giá tiêu dùng với mỗi năm
Bước 5: Đo lường tỷ lệ lạm phát
4. Vì sao phải áp dụng phương pháp mới trong tính chỉ số giá tiêu dùng
Việc có cách tính CPI của Việt Nam mới là điều cần phải thực hiện. Đó là do khi Việt Nam đang trong thời kỳ hội nhập, phải bảo đảm những nền kinh tế vững mạnh trước cộng đồng quốc tế. Hiện nay, có nhiều nước sử dụng cách thức thống kê mà nước ta đang sử dụng.
Ở khía cạnh xã hội, những cơ quan chức năng khi đã đưa ra cách thức đo lường mới này nên lý giải chi tiết hơn. Giả sử như cách đo lường trọng số, kết quả điều tra khảo sát để có được trọng số. Cách thức đo lường CPI như vấy giúp ta biết rõ hơn về nền kinh tết, từ đó giúp Chính phủ và nhà đầu tư điều tiết kết hoạch của mình phù hợp hơn.
Phương thức tính cũ là sử dụng chỉ số giá của tháng này so với tháng trước để dùng tỷ lệ gia tăng mỗi tháng. Tiếp theo cộng lại toàn bộ tỷ lệ của 12 tháng thành con số tăng giá trong năm. Cách đo lường mới là sử dụng chỉ số tháng này so với cùng kỳ năm ngoái. Tỷ lệ thay đổi là ngưỡng giá tăng từng tháng. Cộng lại 12 ngưỡng tăng từng tháng này tiếp theo lại chia tiếp cho 12 để dùng số bình quân. Đây là cách đo lường CPI cả năm.
Cách tính đầu tiên có thể nhận ra sự thay đổi của mỗi thời điểm và có khả năng nắm được chu kỳ của nền kinh tế. Nhưng con số này, vài lúc sẽ bị tác động bởi chính sự thay đổi này mà không thể hiện chính xác tình hình chung cả năm hay một thời kỳ. Cách đo lường thứ 2 bỏ đi sự tác động của những sự thay đổi ngắn hạn. Và ngày nay đây là cách đo lường chung của nhiều nước. Đo lường theo cách này thì có thể tính toán được nền kinh tế của nước ta và các quốc gia khác.
