Lưu ký chứng khoán là một trong những nội dung nhận được rất nhiều câu hỏi từ các nhà đầu tư. Với những ai đang tìm hiểu về thị trường chứng khoán chắc hẳn không thể nào bỏ qua được vấn đề này. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rõ hơn ở trong bài viết này nhé!
1. Lưu ký chứng khoán là gì?
Lưu ký chứng khoán là một hoạt động của các nhà đầu tư dùng để nhận ký gửi, chuyển giao hay bảo quản chứng khoán giúp khách hàng hay các nhà đầu tư. Nhờ vậy, nhà đầu tư có thể thực hiện các quyền lợi liên quan đến việc lưu ký.
Việc lưu ký ở đây nghĩa là khách hàng sẽ được thực hiện các quyền khi đã sở hữu và làm cổ đông của công ty cổ phần. họ có quyền được bỏ phiếu trong các phiên họp hội đồng, quyền nhận lãi từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Với trái phiếu, chủ đầu tư được nhận lại phần vốn gốc đã cho vay hoặc chuyển đổi sang nhận cổ phiếu thường theo mong muốn. Hoặc chuyển đổi sang nhận cổ phiếu nếu như công ty đó chuyển đổi sang hình thức công ty cổ phần, có quyền được mua các loại cổ phiếu nếu công ty phát hành thêm, hay chuyển đổi trái phiếu, v.v. Nói chung là tất cả các quyền lợi liên quan đến chứng khoán.
2. Các điều cần lưu ý về lưu ký chứng khoán
Dưới đây, nhà đầu tư cần phải nắm rõ được một số vấn đề về hình thức này. Trên thực tế, nó có rất nhiều cần phải lưu ý cũng như các thông tin xoay quanh việc lưu ký này.
2.1 Các thành phần của hệ thống lưu ký
Hệ thống lưu ký tại Việt Nam hiện nay đang được quy định, gồm có Trung tâm lưu ký VSD và thành viên lưu ký.
Một khi đã được lưu ký thì chứng khoán của các nhà đầu tư sẽ được ghi nhận và tài khoản của trung tâm lưu ký. Và toàn bộ chứng chỉ của nhà đầu tư sẽ được cất giữ một cách an toàn tại trung tâm lưu ký này.
Ở thời điểm này, khi mà NĐT muốn giao dịch, họ sẽ không còn phải thay đổi hay trả lại các chứng tờ, chứng chỉ chứng nhận chứng khoán. Thay vào đó, tài khoản chỉ cần ghi nhận là tăng hay giảm chứng khoán. Cách thức này tiện lợi hơn rất nhiều. Bởi với các nhà đầu tư lướt sóng thì họ thay đổi liên tục nên nếu việc thực hiện trao tay sẽ mất rất nhiều thời gian và công sức.
2.2 Việc lưu ký chứng khoán là bắt buộc
Nhà đầu tư muốn thực hiện được các giao dịch chứng khoán thì bắt buộc phải thực hiện việc lưu ký trước khi giao dịch ở các sàn giao dịch chứng khoán. Và tất nhiên, chúng cần nằm trong hệ thống của VSD.
Hiện nay, theo như quy định của Nhà nước thì VSD sẽ không nhận nhiệm vụ thực hiện lưu ký trực tiếp cho các nhà đầu tư. Nó chỉ nhận đúng nhiệm vụ của một Trung tâm lưu ký.
Còn các nhà đầu tư sẽ cần thực hiện công việc lưu ký với các thành viên thuộc VSD. Sau đó, thành viên có nhiệm vụ tái lưu ký với VSD.
2.3 Các thành viên lưu ký
Các thành viên lưu ký là các công ty chứng khoán hay ngân hàng thương mại. Đây là các tổ chức đã được Ủy ban chứng khoán đồng ý đủ điều kiện để thực hiện các hoạt động lưu ký. Họ được chứng nhận, có giấy phép và đăng ký làm các thành viên của Trung tâm lưu ký.
Ở luật cũ, ta có thể thấy rằng khách hàng, công ty nước ngoài gặp khá nhiều khó khăn trong việc đăng ký lưu ký chứng khoán.
Tuy nhiên, với sự thay đổi, đổi mới để cập nhập nhiều cải tiến hơn thì hiện nay, các cá nhân, tổ chức nước ngoài cũng có thể đăng ký tại các công ty trong nước và hoạt động như bình thường.
2.4 Số lượng tài khoản lưu ký
Nhà đầu tư cần phải nhớ một điểm như sau. Mỗi một cá nhân chỉ được mở, đăng ký một tài khoản lưu ký. Do vậy, trước khi đăng ký cần phải tìm hiểu thật kỹ các vấn đề, trong đó có việc lựa chọn thành viên lưu ký nào phù hợp và đáp ứng được các yêu cầu của mình.
Nhà đầu tư chỉ được phép thay đổi thành viên lưu ký khác chứ không được mở thêm tài khoản lưu ký khác. Khi muốn thay đổi sang thành viên lưu ký khác, cần phải làm các thủ tục đóng tài khoản cũ, đăng ký và làm lại tài khoản mới. Nhà đầu tư sẽ phải yêu cầu thành viên chứng khoán cũ chuyển lại toàn bộ số dư chứng khoán còn lại sang tài khoản mới.
2.5 Cung cấp đầy đủ thông tin khi mở tài khoản
Khi mở tài khoản lưu ký chứng khoán, nhà đầu tư nên cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết như Họ tên, địa chỉ liên hệ, số điện thoại, v.v. Thông tin càng chính xác bao nhiêu thì việc liên hệ và xử lý các thủ tục pháp lý, giấy tờ liên quan sau này càng thuận tiện và nhanh chóng bấy nhiêu.
Trong trường hợp khai báo không đúng, khi có sự khớp thông tin từ hai bên có thể gây ra tình trạng nhầm lẫn và không thống nhất. Lúc này, nhà đầu tư không thể thực hiện các giao dịch hay thủ tục cần thiết như mong muốn. Bởi vậy, việc cung cấp thông tin chính xác là cực kỳ quan trọng.
2.6 Cần có sự thống nhất giữa người đứng tên và chủ sở hữu chứng khoán
Khi đăng ký lưu ký chứng khoán, thì người đứng tên lưu ký phải là người sở hữu của các loại chứng khoán mà mình có. Thậm chí nếu nhà đầu tư có đang sở hữu cả trái phiếu vô danh thì vẫn phải là chủ sở hữu và đứng tên lưu ký nó.
2.7 Cần bảo quản tốt chứng chỉ lưu ký
Nhà đầu tư cần phải lưu ý một điểm. Nếu như các chứng chỉ không thể đọc được thông tin do bị nhòe, mờ, hỏng khiến không thể hiện được đầy đủ nội dung ghi trên đó thì các loại chứng chỉ này đều sẽ bị từ chối, không được phép lưu ý.
Để tránh các trường hợp phát sinh sự cổ không cần thiết, nhà đầu tư nên chủ động bảo quản một cách cẩn thận hơn. Cùng với đó là liên hệ ngay đến các tổ chức đã phát hành chứng chỉ để được hướng dẫn và cấp lại chứng chỉ mới.
3. Nguyên tắc khi thực hiện việc lưu ký chứng khoán
Sẽ có ba nguyên tắc về việc lưu ký mà nhà đầu tư bắt buộc phải nắm bắt và hiểu rõ như sau:
-Nhà đầu tư thực hiện việc lưu ký tại các thành viên lưu ký. Việc còn lại là của thành viên lưu ký. Họ phải tự mình thực hiện lưu ký cho khách hàng tại VSD.
Như vậy, các nhà đầu tư, khách hàng không thể tự mình thực hiện việc lưu ký tại trung tâm VSD mà bắt buộc phải thực hiện ở các thành viên, thực hiện gián tiếp lưu ký tại đây.
-Nhiệm vụ chính của thành viên lưu ý là hoạt động dưới tư cách của một đơn vị, tổ chức được khách hàng ủy thác cho công việc đăng ký, lưu ký.Tuy nhiên, để được thực hiện việc ủy thác này thì khách hàng phải là những người đồng ý mở tài khoản lưu ký tại thành viên lưu ký. Nếu như khách hàng không đồng ý mở tài khoản tại đây thì thành viên lưu ký không thể thực hiện được chức năng của người ủy thác.
-Trung tâm lưu ký – VSD sẽ chỉ nhận việc tái lưu ký từ các thành viên, tổ chức chứ không nhận mở và lưu ký trực tiếp từ khách hàng và các nhà đầu tư.
Tổng kết
Như vậy, chúng ta đã vừa đi hết bài đọc cũng như trả lời được câu hỏi lưu ký chứng khoán là gì cũng như các lưu ý và nguyên tắc của nó. Hi vọng với các thông tin trên, nhà đầu tư đã có thêm cho mình các kiến thức, thông tin hữu ích cho việc tham gia vào thị trường chứng khoán sau này.
