Trên thực tế, có rất nhiều cách để phân loại tỷ giá hối đoái khác nhau như: dựa vào yết giá, hạch toán kế toán, giao dịch thực tế hay tỷ giá ghi sổ. Mỗi loại tỷ giá hối đoái lại có những đặc điểm khác nhau. Cùng Top Trading Forex tìm hiểu thị trường có những loại tỷ giá hối đoái nào? Đặc điểm của từng loại ra sao trong bài viết sau đây!
1. Tổng quan về tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái được hiểu là tỷ giá trao đổi giữa đồng tiền này với đồng tiền khác. Tỷ giá hối đoái chính là sự thể hiện giá cả của đồng tiền này bởi một đồng tiền khác. Tỷ giá này có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế của một đất nước.
Ngoài ra, dựa vào tỷ giá hối đoái, nhà đầu tư có thể kiếm lời bằng cách mua vào, bán ra các cặp tiền ngoại hối.
Mối quan hệ khăng khít giữa tỷ giá hối đoái và nền kinh tế của một đất nước điểu giải thích như sau: Khi đồng nội tệ tăng giá, thị trường sẽ có xu hướng nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Điều này ảnh hưởng đến quá trình sản xuất, kinh doanh. Ngược lại, khi đồng nội tệ đột ngột giảm giá, người tiêu dùng chuyển hướng sang sử dụng các mặt hàng nội địa. Nếu tình trạng này kéo dài, lạm phát sẽ tăng cao.
Tỷ giá hối đoái giúp nhà đầu tư có góc nhìn tổng quan hơn về đồng tiền ngoại hối. Hơn nữa, đó là giá trị tác động đến quá trình xuất/nhập khẩu hàng hóa của một quốc gia, ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng kinh tế cũng như liên đới đến sự phát triển của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân kinh doanh.
2. Cách phân loại tỷ giá hối đoái theo các tiêu chí khác nhau
Tỷ giá hối đoái trên thị trường ngoại hối rất đa dạng. Sau đây là những cách phân loại tỷ giá hối đoái theo các tiêu chí khác nhau:
2.1 Giá trị tỷ giá
Theo tiêu chí giá trị tỷ giá, thị trường ngoại hối sẽ chia thành 2 loại tỷ giá hối đoái khác nhau, là: Tỷ giá hối đoái thực và tỷ giá hối đoái danh nghĩa. Cụ thể:
- Tỷ giá hối đoái thực chính là loại tỷ giá thể hiện chân thực nhất khả năng cạnh tranh về kinh tế (quá trình xuất khẩu/nhập khẩu) của một đất nước. Ngoài ra, nó còn ảnh hưởng và góp phần điều khiển quá trình lạm phát kinh tế.
- Tỷ giá hối đoái danh nghĩa: Nếu tỷ giá hối đoái thực có tác động đến yếu tố lạm phát thì loại tỷ giá này chỉ phản ánh sự chênh lệch giá trị của một cặp tiền ngoại tệ ở mức giá hiện tại.
2.2 Phương thức chuyển đồng tiền ngoại tệ
Tỷ giá thư hối và tỷ giá điện hối là hai loại tỷ giá hối đoái được phân chia dựa trên phương thức chuyển đồng tiền ngoại tệ.
- Tỷ giá điện hối là những loại tỷ giá chuyển đổi đồng tiền ngoại tệ bằng điện. Loại tỷ giá này được niêm yết tại các ngân hàng. So với tỷ giá thư hối thì tỷ giá điện hối có giá trị cao hơn.
- Tỷ giá thư hối là những loại tỷ giá chuyển đổi đồng tiền ngoại tệ bằng thư.
2.4 Hạn định thanh toán
Căn cứ vào hạn định thanh toán của đồng tiền ngoại hối, có hai cách phân loại tỷ giá hối đoái như sau:
- Tỷ giá hối đoái giao ngay: Là loại tỷ giá được bên mua và bên bán thống nhất thời gian thực hiện trong vòng 48h sau thời điểm thực hiện lệnh mua hoặc bán. Tỷ giá này được các tổ chức tín dụng yết giá, tuân thủ nghiêm ngặt quy định của ngân hàng nhà nước.
- Tỷ giá hối đoái giao dịch có kỳ hạn: Với loại tỷ giá này, đơn vị tín dụng có trách nhiệm tính toán và thỏa thuận thời điểm thanh toán, tại thời điểm ký hợp đồng.
2.5 Đối tượng xác định tỷ giá hối đoái
Có nhiều đối tượng xác định tỷ giá hối đoái, do đó mà có các cách phân loại tỷ giá hối đoái khác nhau:
- Tỷ giá hối đoái thị trường: Do mối quan hệ cung cầu trên thị trường xác định
- Tỷ giá hối đoái chính thức: Do ngân hàng nhà nước xác định
3. Những loại tỷ giá hối đoái phổ biến nhất hiện nay
Sau đây là một số loại tỷ giá hối đoái thường sử dụng hiện nay:
- Tỷ giá hối đoái theo cung cầu: Đây là loại tỷ giá phổ biến nhất trên thị trường hiện nay. Loại tỷ giá này thể hiện sức mua vào/bán ra một đồng tiền ngoại hối bất kỳ của ngân hàng.
- Tỷ giá hối đoái theo đối tượng gồm tỷ giá chính thức và tỷ giá thị trường
- Tỷ giá hối đoái kỳ hạn được phân thành tỷ giá giao dịch có kỳ hạn và tỷ giá giao ngay
- Tỷ giá hối đoái cố định
- Tỷ giá hối đoái thả nổi, v.v.
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái có quan hệ qua – lại khăng khít với các yếu tố khác trên thị trường. Sau đây là một số yếu tố tiêu biểu nhất:
4.1 Lạm phát
Lạm phát là một trong những yếu tố then chốt tác động đến tỷ giá hối đoái. Nó thể hiện sức mua của một đồng tiền so với khác. Ví dụ, nếu như trước đây 23.000 VND có thể mua 1 USD thì khi lạm phát xảy ra liên tục qua nhiều năm, nhà đầu tư sẽ phải chi nhiều hơn 23.000VND để sở hữu 1 đồng USD như hiện tại.
Ngược lại, nếu lạm phát đạt giá trị thấp nhất. Đồng nghĩa đồng tiền nội địa sẽ có giá trị hơn. Nghĩa là bạn chỉ mất một khoản tiền nhỏ để sở hữu một khối lượng đồng ngoại tệ khác.
Để hạn chế tình trạng lạm phát, các cơ quan, ban ngành và tổ chức nhà nước sẽ thực hiện một số biện pháp nhằm thúc đẩy kinh tế trong từng giai đoạn cụ thể.
4.2 Tình trạng phát triển kinh tế của một quốc gia
Tỷ giá hối đoái chịu ảnh hưởng từ thu nhập kinh tế của một quốc gia. Nếu một đất nước có nền kinh tế phát triển cao, mức sống của người dân chất lượng thì nhu cầu sử dụng các mặt hàng nhập khẩu sẽ tăng cao. Đây chính là điểm mấu chốt giúp giá đồng tiền ngoại hối tăng cao.
4.3 Lãi suất
Lãi suất tăng hay giảm có tác động đến quá trình vay vốn và đầu tư của các cá nhân, doanh nghiệp. Do đó, tỷ giá hối đoái bị ảnh hưởng. Bạn có thể hiểu hơn về tác động qua lại này như sau: Nếu lãi suất gửi tiền tại Việt Nam cao hơn Anh, các nhà đầu tư sẽ chọn ngân hàng Anh để gửi tiền. Điều này làm tỷ giá hối đoái của đồng Anh giảm trong khi đồng Việt Nam sẽ bị tăng lên đáng kể.
4.4 Chính sách thông thương của các quốc gia
Ngoài những yếu tố ảnh hưởng trên, tỷ giá hối đoái chịu sự chi phối của rất nhiều điều kiện khác nhau, trong đó có chính sách thông thương giữa các quốc gia.
Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái là cách thức nhà đầu tư kiểm soát mức tăng/giảm của cặp tiền ngoại tệ. Mặt khác, tỷ giá hối đoái là thước đo sức mua tiền tệ, là cơ sở đánh giá “sức khỏe” của một nền kinh tế bất kỳ.
5. Tổng kết
Mỗi cách phân loại tỷ giá hối đoái, chúng ta sẽ có những loại tỷ giá với đặc điểm khác nhau. Nắm rõ khái niệm và bản chất của từng loại tỷ giá giúp nhà đầu tư đánh giá khách quan hơn về tiềm lực của đồng tiền ngoại tệ. Từ đó, hoạch định chính xác kế hoạch đầu tư Forex nhằm mang lại tỷ lệ thắng cao nhất. Chúc bạn thành công!
