Chứng khoán phái sinh được nhà đầu tư trong nước quan tâm bởi tính linh hoạt khi giao dịch ở thời điểm T+0 điều này sẽ tạo ra được cơ hội có lợi nhuận nếu thị trường có biến động tăng hoặc giảm. Nếu so sánh điểm này với các nhóm cổ phiếu có thời gian giao dịch ở T+2, nhà đầu tư chỉ có lợi trong trường hợp giá cổ phiếu tăng. Ngoài ra mức đòn bẩy cao cũng là một ưu điểm của chứng khoán phái sinh ở Việt Nam.
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là một trong những loại hình đầu tư tài chính dưới hình thức là những hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn… giá trị của những hợp đồng này sẽ được căn cứ vào các loại tài sản cơ bản như năng lượng, nông sản hoặc trái phiếu, cổ phiếu…
Mục đích cuối cùng của loại hình chứng khoán phái sinh ở Việt Nam đó là giúp nhà đầu tư phân tán rủi ro, đồng thời mang đến cơ hội tạo ra lợi nhuận. Theo một cách dễ tiếp cận và dễ hiểu hơn thì loại hình chứng khoán này sẽ tồn tại dưới dạng một sản phẩm, nhà đầu tư sẽ dựa vào đó để phán đoán rằng dự đoán liệu sản phẩm đó có giá giảm hoặc tăng hay không. Khi thị trường biến động đúng như dự đoán trước đó nhà đầu tư sẽ có được lợi nhuận. Hình thức này được gọi là hợp đồng tương lai chỉ số.
Những đặc điểm cơ bản của loại hình chứng khoán phái sinh Việt Nam:
Thị trường phái sinh khi được hình thành dựa trên ít nhất một loại sản phẩm, tài sản cơ sở. Giá trị của nó cũng biến đổi cùng với sự biến động của giá trị tài sản.
Hình thức đầu tư này không tạo ra sự sở hữu tài sản như cổ phiếu hay mua bán hàng hóa mà chỉ đơn thuần là sự cam kết về những quyền lợi phát sinh trong tương lai giữa những chủ thể tham gia vào hợp đồng.
Đây là loại chứng khoán có mức đòn bẩy cao vì thế CKPS sẽ tập trung nhiều vào những biến động không lường trước được rên thị trường, nó không hề đầu tư vào một dạng loại hình tài sản cụ thể nào như đối với cổ phiếu.
2. Thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam
Chứng khoán phái sinh ở Việt Nam sẽ có 4 loại hình cơ bản như sau:
Hợp đồng Kỳ hạn: Đây sẽ là thỏa thuận giữa hai chủ thể tham gia vào quá trình trao đổi, mua bán một loại hình sản phẩm hay tài sản tại một mốc thời gian cụ thể trong tương lai với mức giá được quy định tại thời điểm ký kết.
Hợp đồng Tương lai: Đây là hợp đồng được ký kết để xác định việc mua bán một loại tài sản nào đó trong tương lai với mức giá chuyển giao.
Hợp đồng Quyền chọn: Là cam kết pháp lý giữa hai chủ thể cho phép chủ sở hữu có quyền mua hoặc bán một số những loại hình tài sản với mức giá đã được tính toán trước trong cam kết tại thời điểm tương lai.
Hợp đồng Hoán đổi: đây là hợp đồng giúp những nhà đầu tư có thể trao đổi dòng tiền của hai chủ thể với nhau trong một khoảng thời gian thỏa thuận theo hợp đồng.
Đối với những nhà đầu tư bước đầu tìm hiểu đến hình thức đầu tư chứng khoán phái sinh Việt Nam thì HĐTL được xem là sản phẩm nên tham khảo. Đối với loại hình HĐTL thì sẽ bao gồm có hai loại đó là HĐTL chỉ số trên sàn HNX30 và VN30, loại thứ hai là HĐTL trái phiếu nhà nước.
3. Giao dịch chứng khoán phái sinh và cổ phiếu có gì khác?
Những HĐTL khi được thực hiện cũng sẽ có những mức giá được công bố riêng. Lúc này, nhà đầu tư sẽ đưa ra dự đoán từ những thông tin có được cùng với kỳ vọng để đặt lệnh liệu các giao dịch đó sẽ tăng hay giảm. Nếu kỳ vọng của nhà đầu tư là tăng theo đó những lệnh mua sẽ được thực hiện. Ngược lại, nhà đầu tư sẽ bán đi nếu những dự đoán đưa ra là giảm.
Chính vì điều này đã tạo ra điểm khác nhau đầu tiên đó là thời gian đáo hạn, Nhà đầu tư cần chú ý vào điểm này để có thể chọn lựa một hình thức đầu tư phù hợp.
Điểm thứ hai, đó là những nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường cổ phiếu điều đầu tiên là họ cần phải có một lượng tiền nhất định để có thể mua các loại tài sản trên thị trường. Tuy nhiên đối với HĐTL thì nhà đầu tư không cần phải có đủ nguồn tiền để mua hoặc khi bán cũng không cần phải sở hữu tài sản. Đây chính là ưu điểm của việc thực hiện “ký quỹ”.
Điểm khác biệt tiếp theo của chứng khoán phái sinh Việt Nam đó là hình thức thanh toán định kỳ mỗi ngày. Cụ thể khi giao dịch trên thị trường, người đầu tư cần phải chốt và thanh toán lỗ lãi ở mỗi ngày.
Trong trường hợp phát sinh lỗ thì người đầu tư cần phải thanh toán số tiền lỗ này vào thời điểm trễ nhất là 9h sáng ngày hôm sau.
Nếu phát sinh những khoảng lời thì số tiền này sẽ được thanh toán đến NDT vào lúc 11h sáng của ngày sau đó.
4. Đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam
Dựa vào những yếu tố ở trên chúng ta cũng có thể nhận thấy sự hấp dẫn của các loại hình đầu tư CKPS. Tuy nhiên, thực tế lại không đúng như vậy, bởi một điều khiến nhiều người đầu tư lo ngại bởi yếu tố tương lai khó lượng lại khiến cho quyết định đầu tư có phần giống cá cược nhiều hơn là tìm hiểu và phân tích đầu tư thông thường.
Thế nhưng chúng ta cần nhớ đến một điều rằng những yếu tố dẫn đến sự biến động giá cả cũng xuất phát từ thị trường. Và không chỉ CKPS mới có rủi ro mà cả cổ phiếu cũng sẽ có. Chỉ có cách hạn chế duy nhất đó là luôn mở rộng kiến thức của mình trong suốt quá trình đầu tư. Tham khảo tin tức và những báo cáo kinh doanh theo từng giai đoạn. Chúng ta không chỉ mãi nhìn vào rủi ro mà làm giảm đi các quyết định đầu tư có thể sinh lợi mà cũng nên nhìn thấy tiềm năng của CKPS.
Những biến động có thể ảnh hưởng đến CKPS:
Những biến động về giá cả: Việc đưa ra dự đoán về một loại hình tài sản có giá tăng hay giảm sẽ giúp nhà đầu tư phần nào kiểm soát được các biến động, rủi ro khi đưa ra quyết định mua bán tại các mốc thời gian phù hợp.
Bán khống tài sản: Nhà đầu tư lúc này có thể thực hiện bán chứng khoán phái sinh này mặc dù không có những tài sản cơ sở.
Tính thanh khoản: Bởi vì tài sản này được giao dịch và niêm yết tại những thị trường tập trung tại các sàn giao dịch chính vì thế mà tính thanh khoản của chứng khoán phái sinh ở Việt Nam khá cao.
Mức đòn bẩy thu hút: người đầu tư tham gia chỉ cần thực hiện ký quỹ để có thể giao dịch được những loại chỉ số, cổ phiếu với tài sản cao hơn, tạo nên lợi thế trong quá trình giao dịch.
5. Tổng kết
Chứng khoán phái sinh ở Việt Nam là một loại hình đầu tư được rất nhiều người tham gia và đón nhận. Bởi vì tính linh hoạt cũng như mức đòn bẩy phù hợp. Đây được xem là hình thức đầu tư phổ biến trên thị trường giao dịch chứng khoán. Thế nhưng dù là thị trường nào để có thể mang về lợi nhuận cũng đòi hỏi một quá trình tìm hiểu, tích lũy kinh nghiệm trước khi giao dịch. Những chỉ số CKPS đều sẽ chịu tác động của những yếu tố trên thị trường. Vì thế việc theo dõi tin tức và phân tích thị trường sẽ giúp NDT thành công khi giao dịch.
