Đầu tư tài chính đang dần trở thành một lĩnh vực quan trọng trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ như ngày nay. Cổ phiếu hay nói rộng hơn là chứng khoán là một trong số những cách thức đầu tư được nhiều người tìm đến và dường như là cổ điển ở lĩnh vực này. Trong số đó thì có đến hơn 10 loại cổ phiếu khác nhau được phát hành tùy theo doanh nghiệp. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về các loại cổ phiếu phổ biến và thường thấy nhất trên thị trường.
1. Cổ phiếu là gì?
Để có thể định nghĩa được cổ phiếu là gì thì dựa vào khoản 1 Điều 121 trong bộ luật doanh nghiệp có quy định rằng cổ phiếu là một dạng chứng chỉ được phát hành từ các doanh nghiệp cổ phần, thể hiện qua dữ liệu điện tử hay bút toán ghi sổ xác nhận quyền sở hữu.
Để nói theo cách dễ hiểu hơn thì cổ phiếu (stock) là cách để chứng nhận một khoản tiền đầu tư của người mua cổ phiếu, họ nắm giữ một phần vốn của công ty. Lúc này người nắm giữ cổ phiếu được gọi là cổ đông.
Bên cạnh đó cổ phiếu còn là một hình thức tài sản có thể quy đổi từ người này đến người khác thông qua đa dạng các cách thức riêng biệt như: thế chấp, thừa kế, tặng, cầm cố hay có thể giao dịch thông qua những sàn mua bán chứng khoán. Cổ phiếu có giá trị và mệnh giá được đo lường qua tiền ở từng cổ phiếu, bị ảnh hưởng trực tiếp thông qua thị trường và tình hình kinh doanh của công ty.
2. Các loại cổ phiếu phổ biến
2.1 Cổ phiếu thưởng
Cổ phiếu thường hay có tên là cổ phiếu phổ thông là một trong các loại cổ phiếu thường dùng nhất, thể hiện quyền nắm giữ cổ phiếu của cổ đông trong công ty, cho phép cổ đông có thể nhận lại các giá trị lợi ích của doanh nghiệp.
Cổ đông sở hữu loại cổ phiếu này sẽ có thể nhận được các quyền lợi bao gồm:
Nắm quyền kiểm soát và quản lý công ty: người nắm giữ sẽ nhận được quyền bỏ phiếu, đề cử người của hội đồng quản trị, có mặt trong những quyết định về những vấn đề thiết yếu trong công ty.
Có quyền với các tài sản của công ty: người nắm giữ nhận được quyền về khoản lợi nhuận công ty chia lại cho cổ đông mỗi năm dưới dạng là cổ tức. Ở một số tình huống như công ty bị giải thể hay phá sản thì công đông sẽ nhận lại một khoản giá trị còn lại của công ty sau khi chi trả nợ.
Quyền chuyển dổi cổ phần đang nắm giữ: người sở hữu sẽ có thể quy đổi quyền sở hữu cổ phần với người khác thông qua việc bán ra trên thị trường đầu tư.
Bên cạnh đó thì người sở hữu cổ phiếu phổ thông sẽ nhận về một số các quyền hành khác bao gồm: quyền được giao dịch cổ phiếu mới do doanh nghiệp phát hành ra ưu tiên hơn,…
2.2 Cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu ưu đãi là một trong số các loại cổ phiếu mang đặc điểm khá tương tự với loại cổ phiếu phổ thông, người nắm giữ loại cổ phiếu này sẽ trở thành cổ đông doanh nghiệp. Nhưng, cổ đông sở hữu hình thức cổ phiếu này sẽ trở thành cổ đông ưu đãi, có các sự ưu tiên nhất định về cổ tức, có nhiều quyền ưu tiên hơn loại cổ phiếu thường và được thanh lý tài sản trước khi công ty giải thể.
2.3 Cổ phiếu quỹ
Cổ phiếu quỹ là loại cổ phiếu được phát hành bởi doanh nghiệp mua ngược trở lại thị trường. Khi doanh nghiệp mua ngược lại cổ phiếu của thị trường làm số lượng cổ phiếu đang trong lưu thông của doanh nghiệp đó giảm đi. Loại cổ phiếu này mang một số tính chất sau:
Cổ phiếu quỹ không được thanh toán cổ tức
Người nắm giữ cổ phiếu quỹ không có khả năng biểu quyết
Toàn bộ số cổ phiếu quỹ bắt buộc phải nhỏ hơn tỷ lệ vốn hóa được quy định bởi pháp luật.
Khi doanh nghiệp chọn giao dịch cổ phiếu quỹ, thông tin này được công khai và có thể thị trường sẽ phản ứng tích cực cho nguồn tin trên. Dĩ nhiên đến một mức độ nào sẽ bị ảnh hưởng từ khối lượng giao dịch mua bán.
2.4 Cổ phiếu ESOP
ESOP là cách viết ngắn gọn của Employee Stock Ownership Plan, đây là một hình thức bán hay phát hành ưu đãi cổ phiếu từ doanh nghiệp với người lao động ở mức giá nhỏ hơn giá thị trường và có nhiều điểm và điều kiện hạn chế mua bán cùng sự lựa chọn với những đối tượng cụ thể.
ESOP được sử dụng dưới dạng cách thức để quản lý nhân tài trong công ty và đang được nhiều doanh nghiệp Việt Nam sử dụng.
ESOP cũng là một phương pháp hỗ trợ những nhà quản lý và đứng đầu công ty tránh những mức thuế thu nhập cực kỳ cao.
2.5 Cổ phiếu OTC
OTC là đại diện cho cụm từ Over the Counter, đây là dạng cổ phiếu được phát hành chưa được niêm yết ở những sàn mua bán chứng khoán.
Chính vì chưa được niêm yết nên cổ phiếu OTC có giá không biên độ, nó sẽ bị ảnh hưởng hoàn hoàn vào sự thống nhất giữa bên mua và bán. Ở các thời điểm thị trường đang sôi nổi thì cổ phiếu OTC có thể lên giá gấp 2, 3 lần sau 1 ngày.
2.6 Cổ phiếu tăng trưởng
Cổ phiếu tăng trưởng là khái niệm sẽ có mặt thường xuyên ở các bài báo, ở nhiều diễn đàn, bài blog hay ở nhiều câu chuyện có dính dáng đến chứng khoán từ những nhà tư vấn hay bên môi giới.
Khi nhắc đến hình thức cổ phiếu này thì đa phần đều nói đến việc doanh nghiệp đang vận hành tốt và được phản ánh qua nhiều thông số như doanh thu, lợi nhuận hay cổ tức.
Đa phần những nhà đầu tư đều cần và kỳ vọng nắm giữ cổ phiếu tăng trưởng tốt, do tăng trưởng là một trong số các yếu tố làm cho giá cổ phiếu tăng lên.
2.7 Cổ phiếu Bluechip
Cái tên blue chip này bắt nguồn từ bài Poker. Ở trò chơi trên thì những tấm thẻ có màu xanh mang mức giá trị lớn nhất ở toàn bộ các thẻ dùng để quy đổi giá trị.
Công ty Blue Chip là một doanh nghiệp có tiếng và cũng được biết đến rộng rãi toàn cầu. Chúng đa phần là các doanh nghiệp lớn và có sức ảnh hưởng đến nền kinh tế. Sự thay đổi của cổ phiếu Blue Chip có khả năng ảnh hưởng đến nền kinh tế thị trường ở từng phiên giao dịch.
Những doanh nghiệp “Blue Chip” cũng mang xu thế ổn định hơn ở cách vận hành của họ, họ có doanh số bình ổn và tình hình tài chính tiềm năng.
2.8 Cổ phiếu Penny/ cổ phiếu ruồi
Khác hoàn toàn với hình thức cổ phiếu trên thì Penny là một trong các loại cổ phiếu đại diện cho những cổ phiếu có mức giá thấp, thông thường ở dưới hay chỉ có thể ngang bằng 1 đồng xu.
Thông thường thì cổ phiếu có mức giá không thể hiện được xu hướng của cổ phiếu, nhưng giá của chúng có thể phản ánh một điều về tình hình doanh nghiệp vận hành ra sao.
Một công ty đang vận hành tốt khó để cho giá nằm ở dưới mệnh giá, thị trường chỉ có thể định giá sai trong ngắn hạn, nếu tròn dài hạn thì điều này lại nói lên toàn bộ.
Lời kết
Và đó là những thông tin về cổ phiếu cũng như các loại cổ phiếu mà nhà đầu tư cần quan tâm. Trên thị trường, tùy theo doanh nghiệp phát hành mà sẽ có rất nhiều loại cổ phiếu khác nhau với đa dạng các mục đích sử dụng, quyền hành, lợi nhuận khác biệt. Nhà đầu tư cần tìm hiểu và nắm kỹ các thông tin này để chọn ra loại phù hợp.
